Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбоси лойиҳаси эълон қилинди. Унда 4 та ҳарфнинг шакли ўзгариши кўзда тутилган: o‘, g‘, sh ва ch. Лойиҳа бўйича янги ўзбек алифбоси 28 та ҳарф, 1 та ҳарф бирикмаси ва тутуқ белгисидан иборат бўлади.
Сенаторлар, юқори палата масъул ходимларидан иборат гуруҳ лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини ўрганишни бошлади. Аслида ҳукумат қарори билан 2023 йил 1 январдан барча ташкилотлар иш юритишда лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига тўлиқ ўтиши керак эди.
Бир гуруҳ тилшунослар ёпиқ эшиклар ортида лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига ўзгартишлар киритиш масаласида ҳал қилувчи қарорга келгани айтилмоқда. Таъкидланишича, алифбодаги sh, ch, oʻ ва gʻ ҳарфларини ş, ç, ō ва ğ шаклига ўзгартириш ҳамда ñ ҳарфини киритиш таклифлари маъқулланган. «Газета.uz» колумнисти Комил Жалилов ушбу қарорнинг илмий асосланмагани ва келажакда қандай ижтимоий ва иқтисодий оқибатларга олиб келиши ҳақида ёзди.
Ҳукумат лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига ўтишни тезлаштириш бўйича топшириқ берди. 1 августга қадар давлат органлари барча кўчалар, пешлавҳалар ва турли блакларнинг лотин ёзувида бўлишини таъминлаши керак. Олдинроқ ушбу вазифани 2022 йил декабрига қадар бажариш кўзланган эди.
«Лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини жорий этиш тўғрисида» ги Қонун лойиҳаси муҳокамаси 1 ноябрга қадар узайтирилди. Бу вақт давомида масъуллар томонидан қонун лойиҳаси бўйича семинар ва анжуманлар ўтказилиб, алифбога шаклий ўзгаришлар киритилиши муносабати билан талаб этиладиган харажатлар миқдори ўрганилади.
Давлат тилини ривожлантириш департаменти лотин ёзувидаги ўзбек алифбоси бўйича таклиф этилган ўзгаришлар ўқувчилар саводига ижобий таъсир қилишини ва амалдаги алифбо ўзбек тилининг интернет тилига айланишига тўсиқ бўлаётганлигини айтмоқда. «Газета.uz» колумнисти Комил Жалилов департамент аргументларининг асосида илмий далилларни кўрмаганлигини таъкидлади.
Алифбони ўзгартириш масаласи маълум вақтдан кейин яна пайдо бўлишини истамасак, алифбо ва имло билан боғлиқ масалаларни сиёсийлаштирмаслик керак. Ҳар қандай ўзгариш аниқ илмий асосланган ва пухта ўйланган бўлиши керак, деб ёзади колумнист Комил Жалилов.
Давлат тилини ривожлантириш департаменти таъкидлашига кўра, лотин ёзувига киритилаётган ўзгартиришлар барча ҳарфларнинг замонавий гаджетлар клавиатураларида бўлишида, транслитерация дастурларида кирилл алифбосидаги адабиётларни тезкор ва хатосиз ўгиришига хизмат қилади.
Адлия вазирининг давлат тили масалалари бўйича маслаҳатчиси, блогер Шаҳноза Соатова ўзбек тили ёзувининг лотин алифбосига ўтиш сиёсий мотивлар сабабли рўй берганини айтди. «Буни ҳеч ким рад эта олмайди. Бугун ҳам ўша мотивлар турибди», — деди у. Бундан ташқари, у лотин алифбосидаги 4 та ҳарфнинг ўзгариши техник муаммони ҳал қилишини ва саводга таъсир қилмаслигини таъкидлади.
Ҳукумат қарори билан, 2023 йил 1 январдан бошлаб барча ташкилотларда иш юритишда лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосига тўлиқ ўтилади. Расмий веб-сайтлар, маҳаллий ОАВ, интернет сайтлари, расмий ҳужжатлар ва иш қоғозлари ҳам тўлиқ лотин ёзувига ўтказилади. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар муҳокама учун ҳам лотин ёзувига асосланган ўзбек тилида эълон қилиниши керак бўлади.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг